آشنایی با انواع صدای انسان
به نام خدا
آشنایی با انواع صدای انسان
۱. صدای سینه :
صدای ناشی از عبور هوا از ریه ها و ارتعاش استخوانهای قفسه سینه
این نوع صدا به مرور زمان و با بالا رفتن سن و با ناپرهیزی و تغذیه نامناسب و استرس و داد و فریاد زدن و هوای سرد و خشک و سایر چیزهای مضر ؛ خراب می شود .
مثال : صدای اکثر خواننده های مرد و اکثر قاریان قرآن و اکثر مداحان اهل بیت و نوحه خوانها و مرثیه خوانها و مناجاتخوان ها و ..... از جنس صدای سینه می باشد و به مرور زمان، خراب می شود زیرا فشار و صدمه ی جدی و شدید به حنجره و تارهای صوتی وارد می کند .
نتیجه:
سرطان حنجره و مرگ فوری
پایانی دردناک و غم انگیز
۲. صدای سر :
صدای ناشی از برخورد هوا با سینوس ها و حفره های پشت بینی و پشت چشم و پشت پیشانی که بسیار سبک و روان است و به ندرت به حنجره فشار وارد می کند .
نتیجه :
عمر بسیار طولانی حنجره و عدم تغییر صدا و عدم افت کیفیت صدا حتی در دوران پیری و کهولت سن و حفظ سلامتی بدن
صدای سر ؛ ظاهرا کودکانه یا زنانه است اما در آقایان نیز صدای سر بطور ذاتی و ژنتیکی و البته نهفته وجود دارد که باید کشف شود و بکارگرفته شود .
اصولا افرادی که بجای استفاده مستقیم و کامل از حنجره و دیافراگم و قفسه سینه که همان عامل اصلی تولید صدای سینه و سپس تخریب حنجره و نابودی تدریجی صدای سینه می شود ؛؛؛ فقط از سینوس ها و بینی و سایر حفره های درون صورت برای تولید صدا استفاده می کنند و با کمترین مقدار هوای درون ریه و با کمترین فشار به دیافراگم و حنجره ؛ صدای سر را به راحتی و در آرامش و خونسردی کامل ؛ تولید می کنند ؛؛ ؛ عمر حنجره ی خود را چند برابر بیشتر کرده و حتی در دوران پیری و کهنسالی نیز می توانند خیلی راحت و بی دردسر ؛ آواز بخوانند بدون اینکه به گرفتگی صدا و سرفه و التهاب حنجره دچار شوند .
کسی که صدای سر دارد هرگز به داد و فریاد زدن نیاز ندارد و برای رسیدن به نت های بالا مثل نت F5 یا نت های بسیار بالا مثل نت F6 یا F7 اصلا مجبور نیست به حنجره و ریه و دیافراگم خود فشار وارد کند .
این افراد؛ ؛ خیلی آرام و ریلکس و خونسرد و بدون نیاز به حجم فراوان هوای حبس شده در ریه و بدون نیاز به هرنوع فشار خطرناک به دیافراگم و حنجره ؛؛ تنها با باز کردن فضای پشت حلق و پایین آوردن غده ی سیب آدم در گلو - کل حنجره همراه با غده ی تیروئید - به سمت پایین گردن و ارسال هوای سبک و کم فشار به درون سینوس ها و بینی و البته به حفره ی دهان و استفاده ی مختصر و مفید از حنجره و تارهای صوتی ؛ به راحتی می توانند به بالاترین نت های موسیقی برسند و صد البته حنجره شان هرگز صدمه نمی بیند و صدایشان هرگز نمی گیرد و خراب نمی شود .
به این ترفند بسیار ساده یعنی پایین آوردن غده ی سیب آدم و باز کردن فضای پشت حلق ؛ اصطلاحا ؛ صداسازی گفته می شود !!
به همین سادگی و راحتی !
برای اینکه بتوانید غده ی سیب آدم را پایین بیاورید کافی است ابتدا دهان و لب ها بسته باشند سپس با حفظ حالت بسته بودن لب ها ؛ فک پایین را کمی به سمت جلو و پایین می آوریم و همزمان با اینکار ؛ از بینی نفس می کشیم تا پشت حلق ؛ باز شود .
با این ترفند ساده ؛ هم غده ی سیب آدم ، به سمت پایین گردن حرکت می کند و هم فضای پشت حلق ؛ باز می شود و سپس باید دهان و لب ها را باز کرده و هوا را از درون بینی و دهان به آرامی خارج می کنیم
برای رسیدن به نت های خیلی بالا کافیست دهان را کمی بیشتر از حد معمول ؛ باز کنیم . فقط کمی . نه خیلی زیاد !!
حالا می توانیم به راحتی آب خوردن ؛ نت های بسیار بالا را بدون فشار و بدون جیغ و داد ؛ اجرا کنیم .
به این می گویند : تولید صدای سر با کمک صداسازی
کل فرایند صداسازی ؛ فقط همین است
به همین سادگی !
من با همین ترفند ساده و بدون نیاز به علم موسیقی و ساز موسیقی و استاد آواز و آهنگساز ؛ توانستم گستره و مساحت صدایم را از یک اکتاو به چهار اکتاو افزایش دهم !!
یعنی از نت C2 تا نت C6
اجرای چهار اکتاو یا هشت دانگ کامل صدا در آواز و تلاوت قرآن و تنها با یک نفس و بدون جیغ و داد و با آرامش و اعتماد به نفس کامل .
من همین حالا هم می توانم براحتی بین نت های C2 و C6 در حرکت و رفت و آمد باشم . آنهم تنها با یک نفس و بدون داد و فریاد و جیغ !
من هر روز این تمرین را انجام می دهم .
+
+
+
+
+
خاطره:
مرحوم پدرم همیشه می گفت :
" خواننده هایی که صدای سر دارند تا پیری صدایشان سالم می ماند
صدای سینه خراب می شود اما صدای سر هیچوقت خراب نمی شود "
من آن زمان ؛ کودک بودم و همراه پدرم ؛ صدای خواننده ها را از رادیو و تلویزیون می شنیدم و لذت می بردم
پدرم همیشه می گفت :
" این خواننده ها همگی خوب هستند اما "سیاوش" از تمام خواننده ها بهتر است . "
بدبختانه تلویزیون ایران ، هیچوقت در آن دوران کودکی ؛ "سیاوش" را نشان نداد .
تا اینکه در دوران نوجوانی با نوار کاست هایی آشنا شدم که روی جلد آنها جلوی نام خواننده نوشته بود :
"سیاوش بیگدلی"
یا
"سیاوش بیدکانی"
یا
"سیامک"
بعدها این نام ، روی نوارهای کاست ؛ به "سیاوش شجریان" یا " سیامک شجریان " تغییر کرد !!
من این موضوع را به پدرم گفتم و او گفت : " خودش هست!! . او بهترین خواننده ی ایران است " .
در دهه 1370 هجری شمسی که من برای اولین بار بعد از انقلاب اسلامی ایران و در ایام عید نوروز و در پادگان محل خدمتم و در هنگام شب تحویل سال نو ؛ از زبان مجری مشهور تلویزیون ؛ با نام و چهره ی استاد "محمد رضا شجریان" ؛ آشنا شدم ؛ و تصنیف " باد نوروزی" را با صدای خود استاد شنیدم ! خیلی خوشحال شدم و بعدا موضوع را به پدرم گفتم اما گویا پدرم به همراه سایر اعضای خانواده ؛ آن شب تحویل سال ؛ داشتند "مهین دیهیم" را از آن یکی شبکه تماشا می کردند !!
لذا پدرم ؛ سعادت دیدار استاد شجریان در برنامه زنده تلویزیونی را از دست داد !!!!!
من بعدا کنسرت های صوتی و تصویری استاد محمد رضا شجریان و استاد شهرام ناظری را خریدم و در قالب سی دی ؛ به درون کامپیوترم وارد کردم و از پدرم دعوت کردم که کنسرت های تصویری شجریان را ببیند .
یادم می آید یک روز ، آلبوم صوتی " دستان " با صدای زیبا و سوزناک و غمگین استاد شجریان را از کامپیوترم پخش کردم .
پدرم نشسته بود و سکوت کرده بود و مثل چوب خشک شده بود و اشک در چشمانش حلقه زد .
خودم نیز مثل چوب خشک شدم و مو به تنم راست شد و به سختی نفس می کشیدم .
آن تحریرهای طولانی و یک نفس ؛ و آن صدای تیز و زیبا و جذاب و سوزناک و پر از تکنیک و احساس ؛ آدم را منقلب و دیوانه می کرد .
اثر زیبای دیگر استاد شجریان ؛ با این بیت ؛ معروف شد :
اجرای یک نفس ؛ از پایین ترین نت تا بالاترین نت و با صدای میکس در حد سه اکتاو :
اوج صدای شجریان
حدیث آرزومندی که در این نامه ثبت افتاد
همانا بی غلط باشد که حافظ داد تلقینم
این تجربیات و نیز ترفندهایی که از فضای مجازی و بطور غیرمستقیم از اساتید آنلاین علم صداسازی یاد گرفتم ؛ به من فهماند که من با هردوی "عبدالباسط" و "شجریان" ؛ تفاوت دارم و نباید با آنها رقابت کنم و باید "خودم باشم".
من فهمیدم که می توانم بدون صدای میکس و تنها با صدای سر ؛ آواز یا قرآن بخوانم .
من هنجارها و تابوها را شکستم و از خطوط قرمز رد شدم و تصمیم گرفتم که هم آواز و هم تلاوت قرآن را با صدای سر یا صدای فالستو اجرا کنم !!
با دیماش آشنا شدم و فهمیدم که جنس صدای دیماش ؛ کنترتنور است .
می دانستم که جنس صدای شجریان؛ تنور ؛ و جنس صدای عبدالباسط ؛ باریتون است .
الان هم شاید جنس صدایم ؛ باریتون باشد !!
اما خودم دوست دارم صدایم ، تنور یا کنترتنور باشد
زیرا از صدای زیبا و کودکانه و مخملی و معنوی و ملکوتی و جاودانه و نرم استاد عبدالباسط و استاد ایرج بسطامی لذت می برم .
البته صدای حماسی و احساسی و زیبای استاد شهرام ناظری را نیز دوست دارم
صدای زیبای استاد علیرضا افتخاری و استاد عبدالحسین مختاباد و استاد سعید مسلم و صدای کودکانه و زیبا و معنوی استاد تسویه چی را نیز دوست دارم
صدای تیز و زیبای استاد تاج اصفهانی و استاد ابوالحسن اقبال آذر را نیز دوست دارم
تمام این افراد ؛ صدای سر دارند .
صدای سر هرگز خراب نمی شود .
من با تکنیکهای ساده ی صداسازی ؛ سعی کردم انواع صدای زیر را در تلاوت قرآن و آواز ؛ عملا اجرا کنم :
انواع صدای انسان:
آقایان :
باس
باریتون
تنور
خانم ها:
آلتو
کنترآلتو
سوپرانو
من سعی کردم این انواع اصلی صدای انسان را بطور یکجا اجرا کنم :
از باس تا سوپرانو و حتی سوپرانینو !!!
هرچقدر که صدای باس ؛ قویتر و پرحجم تر باشد ؛ صدای تنور یا سوپرانو نیز قویتر و محکمتر و پرحجم تر خواهد بود .
بلعیدن آب دهان و نگه داشتن حالت بلع به مدت چند ثانیه ؛ باعث افزایش قدرت و حجم صدای مردانه و حتی زنانه می شود
اما غده ی سیب آدم را به بالای گردن می فرستد
پس بهتر است هردو تکنیک که یکی باعث پایین آمدن حنجره و باز شدن پشت حلق و توانایی اجرای نت های بسیار بالا و دیگری باعث بالارفتن حنجره و افزایش حجم و قدرت صدا می شود را با هم و بصورت یک خط در میان اجرا کرد تا به حنجره و حلق و زبان کوچک و سیستم بلع و تنفس ؛ صدمه وارد نشود و از هردو نعمت یعنی: ۱. صدای شش دانگ و ۲. صدای پر حجم همزمان استفاده کرد و لذت برد .
شاید این ترفند ؛ همان صدای میکس و رزونانس باشد !
نمی دانم !
من سواد موسیقی ندارم !
فارغ از نوع صدای انسان ؛ شاید هردو جنس مرد و زن بتوانند صداهای همدیگه را بخوبی تقلید و اجرا کنند
شاید اینطوری یک صدای جدید به انواع صدای انسان اضافه شود !!!
صدای "باسرانو" !!
"باسرانو" یعنی "باس-سوپرانو"
شاید هم صدای " کنترتنور" ؛ اینجا رسمیت و اعتبار پیدا کند و نیازی به خلق صدای جدید نداشته باشیم !!
پایان